Η Ελληνοποίηση του Ολυμπιακού : μία ποδοσφαιρική πρωτοβουλία με εθνικό περιεχόμενο

Η είδηση πέρασε στα «ψιλά» κάποιων εφημερίδων, αλλά είναι σημαντική διότι απηχεί μιαν ορθή αντίληψη που οφείλει να επικρατήσει ευρύτερα στην συλλογική μας συνείδηση, αν θέλουμε πράγματι να εξέλθουμε από την κοινωνική (και δευτερογενώς οικονομική) κρίση που μαστίζει την χώρα μας. Έρχεται από τον χώρο του ποδοσφαίρου και αφορά την δημοφιλέστερη ελληνική ομάδα, τον Ολυμπιακό, και την πρόθεση της διοίκησής του να τον «ελληνοποιήσει».

Το ποδόσφαιρο αποτελεί ...
ίσως την χαρακτηριστικότερη πολυεπίπεδη απεικόνιση μιας σύγχρονης κοινωνίας αναφορικά με την ικανότητά της να διαμορφώνει αποτελεσματικές συλλογικές λειτουργικές δομές προς επίτευξη συγκεκριμένων στόχων, μέσα από μία διαδικασία διαμόρφωσης μιας τεχνητής δικτυακής νοημοσύνης (ομάδα-εγκέφαλος), η οποία υπερβαίνει τις επιμέρους φυσικές και νοητικές ικανότητες των μελών της, τις απαραίτητες φυσικά για την συγκρότησή της.

Η επιτυχής πορεία μιας ποδοσφαιρικής ομάδας απαιτεί έναν συνεχή συνδυασμό ατομικών ικανοτήτων και μία συνεχή συναντίληψη προθέσεων, κινήσεων, δράσεων και προοπτικών καθ’ όλη την χρονική διάρκεια ενός παιχνιδιού. Οι καλές διαπροσωπικές σχέσεις και η ικανότητα των παικτών να διαβάζουν ο ένας το μυαλό του άλλου, αλλά και η ικανότητα της ομάδας ως συνόλου να αντιλαμβάνεται το πνεύμα του αντιπάλου, αποτελούν προϋποθέσεις sine qua non για την εύρυθμη και αποδοτική λειτουργία της. Είναι άλλωστε γνωστό ότι η παρουσία ή απόκτηση ταλαντούχων παικτών είναι μεν αναγκαία, αλλά όχι και ικανή συνθήκη για την δημιουργία μιας λειτουργικής ομάδας.

Ο συντονισμός των ατομικών ικανοτήτων των παικτών αλλά και η αμφίδρομη ψυχική επαφή τους ως συλλογικότητας με την εξέδρα των οπαδών τους, που συνιστούν αναπόσπαστο και ενεργό παράγοντα της δυναμικής του παιχνιδιού, αποτελούν συνεχείς στρατηγικές επιδιώξεις του προπονητή και διαμορφώνουν την ιδιοπροσωπία της ομάδας σε τοπικό αλλά και εθνικό επίπεδο. Αντίστροφα, η προβολή και εκπροσώπηση της συλλογικής συνείδησης μιας πόλεως ή ενός έθνους από τις αντίστοιχες ποδοσφαιρικές ομάδες αποτελεί ένα σύνηθες κοινωνιολογικό φαινόμενο και επηρεάζει, θετικά ή αρνητικά, ακόμη και τον ψυχισμό της καθημερινότητας των οπαδών τους.

Τα τελευταία χρόνια, κάτω από την υφέρπουσα δυναμική της παγκοσμιοποίησης, οι τοπικές μας ομάδες, οι οποίες είχαν παράλληλα και σαφή εθνικά χαρακτηριστικά, υπέστησαν την μετάλλαξη της άκριτης μαζικής εισαγωγής ξένων παικτών, με αποτέλεσμα να απωλέσουν, σε διαφορετικό βαθμό η κάθε μια τους, την «ελληνικότητά» τους. Η εικόνα ενός «πολυπολιτισμικού» Ολυμπιακού επανδρωμένου με ξένους μισθοφόρους, παρά τις όποιες επιτυχίες του, δεν είναι παρά ένα στρεβλό είδωλο του πειραϊκού υποσυνείδητου.

Η σταδιακή συνειδητοποίηση του γεγονότος, κάτω και από τις οικονομικές πιέσεις της διεθνούς αγοράς, οδηγεί σήμερα την νέα του διοίκηση στην εχέφρονα επιδίωξη της εκ νέου «ελληνοποίησής» του, μέσα από την ανάδειξη ταλαντούχων νεαρών ποδοσφαιριστών από τα φυτώριά του και την απόκτηση εξίσου ταλαντούχων Ελλήνων παικτών. Είναι μια κίνηση βαθύτερης σημασίας, η οποία θα πρέπει να αποτελέσει οδοδείκτη ευρύτερων κοινωνικών εξελίξεων. Γιατί οι ποδοσφαιρικές ομάδες οφείλουν να είναι αυθεντικές εκφράσεις της εθνικής σύνθεσης μιας κοινωνίας η οποία επίσης οφείλει να αναζητά την συνεκτικότητά της στις ρίζες της.

Το μήνυμα της κρίσης που διερχόμαστε είναι ότι δεν είναι δυνατόν να εισάγουμε πολλαπλάσια απ’ ότι εξάγουμε, υπό μορφή είτε υλικών αγαθών είτε ανθρώπινου δυναμικού, αλλά να επιβιώνουμε με αυτό που πραγματικά είμαστε και αυτό που εμείς οι ίδιοι μπορούμε να παράγουμε και να δημιουργούμε. Και η ιστορία μας, παλαιά και σύγχρονη, έχει καταδείξει ότι ο Ελληνισμός κάτω από συνθήκες πίεσης έχει αστείρευτες δεξαμενές πνευματικής, ψυχικής και υλικής παραγωγής, και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό ώστε τα αντίστοιχα προϊόντα του να αποτελούν εξαγώγιμο και πρωτοποριακό αγαθό. Έχει συμβεί στο παρελθόν, θα συμβεί και στο μέλλον.

Από αυτήν την σκοπιά, η συνειδητοποιημένη προσπάθεια «ελληνοποίησης» του Ολυμπιακού δεν είναι παρά η ενσυνείδητη προσπάθεια «ελληνοποίησης» της Ελλάδας. Δεν αποκλείεται ο νέος πατριωτισμός, τον οποίο οφείλουμε να επιδείξουμε σήμερα, να αρχίσει από μία ποδοσφαιρική ομάδα, που όμως εκφράζει σε μεγάλο βαθμό το συλλογικό υποσυνείδητο και τις συλλογικές επιθυμίες της λαϊκής ψυχής.

του Χρίστου Γούδη
Καθηγητή Πανεπιστημίου Πατρών
πηγη