Εκτεταμένη η ελληνική επιχειρηματική δραστηριότητα στην πΓΔΜ

Παρά τις διαφορές σε πολιτικό επίπεδο μεταξύ της Ελλάδας και της πΓΔΜ, η χώρα μας συνεχίζει να επενδύει σταθερά, με 190 ελληνικές επιχειρήσεις να έχουν δημιουργήσει 20.000 επιπλέον θέσεις εργασίας στη γείτονα χώρα.

Η ελληνική επιχειρηματική παρουσία στην πΓΔΜ είναι αδιαμφισβήτητα πολύ μεγάλη. Θα μπορούσε ανεπίσημα να αποτελεί το ατού της επίσημης διπλωματίας. Η «δύναμη» των αριθμών αποδίδει την εικόνα αυτή ως εξής: Στην πΓΔΜ δραστηριοποιούνται σήμερα περίπου 185-190 ελληνικές επιχειρήσεις, με επενδύσεις ύψους 1 δισ. ευρώ. Προσφέρουν 20.000 θέσεις εργασίας.

Σύμφωνα με το ελληνικό Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων στα Σκόπια, το οποίο επικαλείται στοιχεία (του 2005) της Κεντρικής Τράπεζας της ΠΓΔΜ, από τις 15 μεγαλύτερες ξένες επενδύσεις στην ΠΓΔΜ, οι 7 είναι ελληνικές: (Εθνική Τράπεζα, ΟΤΕ, Balcan Brew 3Ε, ΕΛΠΕ, Τιτάν, Elbisco, FHL-Kyriakidis).

Στο σύνολο της αξίας των ελληνικών επενδύσεων, το 25% καταλαμβάνουν οι επενδύσεις στον τομέα του πετρελαίου, το 17% στις τηλεπικοινωνίες, το 28% στις τράπεζες, το 10% στον τομέα των τροφίμων, το 15% στη βιομηχανία και το 5% σε διάφορους άλλους τομείς. Στις ελληνικές επιχειρήσεις που «δημιούργησαν» τις περισσότερες θέσεις εργασίας στη γειτονική χώρα συμπεριλαμβάνονται (βάσει στοιχείων του 2006): Εθνική Τράπεζα: 1.074 θέσεις, Elbisco-τρόφιμα: 1.200, ΕΛΠΕ: 950, Ενδύματα Σπ. Γκίνης: 608, Τιτάν: 600, Μάρμαρα Κυριακίδης: 451, Καπνά Μιχαηλίδης: 400, Αθηναϊκή Ζυθοποιία: 400.

Αξιοσημείωτο είναι ότι πέρσι το κράτος της ΠΓΔΜ συνέλεξε φόρους 475 εκατ. ευρώ από μόνο 10 εταιρείες, με πρώτη την εταιρεία ΟΚΤΑ (θυγατρική των ΕΛΠΕ), που πλήρωσε ακαθάριστους φόρους 9,5 δισ. δηναρίων ή 155 εκατ. ευρώ.

Ενδεικτικό της επενδυτικής δραστηριότητας αποτελεί και η «φωνή» που εκφράζουν κυρίως οι «μεγάλες» επιχειρήσεις. Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βόρειας Ελλάδας, Γιώργος Μυλωνάς, ιδιοκτήτης της βορειοελλαδικής ΑΛΟΥΜΥΛ (που διατηρεί θυγατρική στα Σκόπια έχοντας επενδύσει κεφάλαια ύψους 2,5 εκατ. ευρώ), δήλωσε ότι «οι ελληνικές επιχειρήσεις είναι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και δεν έχουν τίποτε να φοβηθούν», για να επισημάνει ότι κατ' επέκταση «και η κυβέρνηση δεν έχει να φοβηθεί τίποτε για την απόφαση που θα λάβει».

Τραπεζική «έφοδο»

Η Εθνική Τράπεζα έχει κάνει σημαντικό άνοιγμα προς την αγορά της πΓΔΜ καθώς μέσω της STOPANSKA BANKA, τις οποίας κατέχει ποσοστό 95%, αποτελεί τη μεγαλύτερη τράπεζα στη γείτονα χώρα. Ειδικότερα, ο αριθμός των καταστημάτων της εθνικής ανέρχονται στα 57, ενώ απασχολεί 1.074 εργαζόμενους. Το μερίδιο αγοράς, σε όρους περιουσιακών στοιχείων αγγίζει το 47%, ενώ σε όρους χορηγήσεων δανείων το 28,5%. Η Alpha Bank είχε εισέρθει στην αγορά ιδρύοντας την Alpha Bank Skopje με 12 υποκαταστήματα και 151 εργαζόμενους. Το μερίδιο αγοράς της τράπεζας, όσον αφορά τις χορηγήσεις δανείων, στην αγορά της πΓΔΜ ανέρχεται στο 3,9%. Με ρυθμό ανάπτυξης 3,7% και την ετήσια αύξηση των δανείων να ξεπερνάει το 33%, η αγορά της πΓΔΜ αποτελεί μια επενδυτική ευκαιρία για τις ελληνικές τράπεζες.

Προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές επιχειρήσεις

Τα προβλήματα των ελληνικών επιχειρήσεων στην πΓΔΜ, τα οποία απασχολούν και το σύνολο των ξένων επενδυτών που δραστηριοποιούνται στην πΓΔΜ, συνοψίζονται ως εξής:

1. Παρωχημένη εργατική νομοθεσία και πολιτική απασχόληση.

Ιδιαίτερες δυσχέρειες παρατηρούνται σε περτιπτώσεις απόλυσης εργαζομένων, κατά τις οποίες τα εργατικά συνδικάτα οργανώνουν συχνά απεργιακές κινητοποιήσεις. Οι αρχές της πΓΔΜ πρέπει να εφαρμόσουν στρατηγικές της απασχόλησης και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας, με ταυτόχρονη διασφάλιση των συμφερόντων των ξένων επενδυτών (απολύσεις υπεράριθμου προσωπικού ζημιογόνων επιχειρήσεων).

2. Ασάφεια στο ιδιοκτησιακό καθεστώς.

Παρά την θέσπιση ειδικού νόμου περί μεταφοράς της ιδιοκτησίας (γης, ακινήτων κλπ) από το κράτος σε ιδιώτες (18/2001), οι ασάφειες όρων κτήσης ιδιοκτησίας και οι καθυστερήσεις έκδοσης δικαστικών αποφάσεων (έως και τρία έτη) δημιουργούν προβλήματα στους ξένους επενδυτές (άγνωστοι τίτλοι ιδιοκτησίας και διεκδικήσεις από ιδιώτες).

3. Ασταθές επενδυτικό πλαίσιο για τους μεγάλους επενδυτές.

Η αστάθεια του νομοθετικού πλαισίου, οι συχνές μεταβολές στο περιεχόμενο των νομοθετικών διαταγμάτων και η ελλιπής εφαρμογή της νομοθεσίας αναστέλλουν οποιαδήποτε προσπάθεια προσέλκυσης ξένων επενδύσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση των διϋλιστηρίων της OKTA (έχουν εξαγορασθεί από τα ΕΛ.ΠΕ.).

4. Απουσία νομικών διασφαλίσεων.

Παρά την υπογραφή των συμβολαίων από το κράτος και ειδικούς δημόσιους οργανισμούς (όπως πχ. του Οργανισμού Ιδιωτικοποιήσεων), πολλές φορές δεν υπάρχουν νομικές διασφαλίσεις (ελλιπής εφαρμογή των συμβατικών υποχρεώσεων). Η πλημμελής λειτουργία των δικαστηρίων καθιστά αδύνατη την προσφυγή των ξένων επενδυτών για την προάσπιση των δικαιωμάτων τους. Πρόσφατο παράδειγμα μη τήρησης συμβατικών υποχρεώσεων από πλευράς των κρατικών αρχών, αποτελούν τα εμπόδια που θέτει η κυβέρνηση της πΓΔΜ στις δύο εταιρείες κινητής τηλεφωνίας COSMOFON και MOBIMAC για χορήγηση άδειας εγκατάστασης συστημάτων με κεραίες-κυψέλες και την απαίτηση αύξησης του ετήσιου τέλους χρησιμοποίησης δικτύου σταθερής τηλεφωνίας από 1 εκατ. δολάρια σε 2,4 εκατ. δολάρια, κατά παράβαση προηγούμενων δεσμεύσεων.

5. Γραφειοκρατία.

Η σύνθετη και ενίοτε χρονοβόρος διαδικασία που απαιτείται κατά την ίδρυση εταιρείας στην πΓΔΜ και η πληθώρα δικαιολογητικών και παραστατικών που πρέπει να υποβληθούν στις αρμόδιες αρχές της χώρας, αποτρέπουν την προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Με τη λειτουργία του Γραφείου προσέλκυσης ξένων επενδύσεων (Agency for Attracting Foreign Investments) και την ίδρυση της ειδικής υπηρεσίας μίας στάσης ('"One stop shop") στις αρχές του 2006, η κυβέρνηση επιδιώκει την ενίσχυση της επενδυτικής παρουσίας ξένων εταιρειών στην χώρα, μέσω απλοποίησης των απαραίτητων διαδικασιών εγγραφής εταιρειών. Επανειλημμένως, οι διεθνείς οργανισμοί έχουν τονίσει την αναγκαιότητα αποκατάσταση της διαφάνειας και λειτουργίας του κράτους δικαίου, περιορισμού της γραφειοκρατίας της δημόσιας διοίκησης, απλούστευσης των δικαστικών διαδικασιών για την ταχύτερη λήψη και εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων. Τέλος, κρίνεται απαραίτητη η σύσταση ειδικών διαιτητικών οργάνων καθώς και η ίδρυση ειδικής Σχολής για την κατάρτιση δικαστικών υπαλλήλων, εισαγγελέων και ανώτερων δικαστικών λειτουργών με άρτια νομική ειδίκευση σε θέματα ποινικού δίκαιου, διεθνούς και κοινοτικού δικαίου, διεθνούς ιδιωτικού και εμπορικού δικαίου, προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας, κλπ.

6. Ελλιπής εφαρμογή ενιαίων κανόνων και πρακτικών στην αξιολόγηση και τον έλεγχο των εμπορικών τραπεζών εκ μέρους της Κεντρικής Τράπεζας της χώρας (εξυγίανση χαρτοφυλακίων, και λοιπές δυσκολίες).

7. Ασαφές νομοθετικό πλαίσιο κρατικών προμηθειών.

Απαιτείται η εναρμόνισή της με την αντίστοιχη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε βάση υϊοθέτησης αρχών διαφάνειας στη διαδικασία κατοχύρωσης διαγωνισμών.

8. Ασαφές νομοθετικό πλαίσιο πνευματικής και βιομηχανικής ιδιοκτησίας. Απαιτείται εναρμόνιση προς το κοινοτικό κεκτημένο και υϊοθέτηση κανόνων δευτερογενούς δικαίου.

9. Εμπόδια και οι λοιπές δυσκολίες για την απόκτηση αδειών εισαγωγής πρώτων υλών τροφίμων.

Οι ξένοι επενδυτές και επιχειρήσεις ελληνικών συμφερόντων που δραστηριοποιούνται στην χώρα στον τομέα παραγωγής τροφίμων, αντιμετωπίζουν προβλήματα κατά τη διαδικασία εισαγωγής πρώτων υλών.

www.kathimerini.gr Πηγή στοιχείων: FDI 2007, Deloitte, ΥΠΟΙΚ